Je ware ik

In het vorige artikel is besproken dat er maar een manier is om je innerlijk volwaardig te voelen: van binnen naar buiten leven. Er is niets dat je aan jezelf kunt toevoegen om je een blijvend gevoel van voldoening te geven. Alles het externe is namelijk maar tijdelijk. Dit is iets waar later nog verder op ingegaan wordt. In de aller eerste samenvatting, het hoofd artikel, namen we een iets andere invalshoek. Namelijk innerlijk geluk. Gelukkig zijn en een innerlijk volwaardig gevoel van zijn ervaren is in wijze hetzelfde. Dit keer wordt het onbewuste gedrag van de mens, het idee dat iets externs iets toevoegt aan jezelf, van een derde invalshoek bekeken. Daarna nemen we een diepe duik in je innerlijke zijn. De tocht naar je ware ik.

Identificatie met je naam en je eigendommen

Men is veelal op zoek, bewust dan wel onbewust naar een eigen identiteit. Iets unieks, iets om je gevoel-van-ik te versterken. Deze zoektocht leid gauw naar allerlei dingen buiten jezelf. Al bij je geboorte ontvangt een kind zijn eerste label. Het allereerste iets dat toegevoegd wordt aan je ‘zelf’. Je naam. Een kind leert al snel van alles toe te voegen aan zijn of haar naam en doet dit door het woordje ‘mijn’ ergens voor te plakken. Mijn rammelaar. Mijn doekje. Mijn speen. Dit is iets dat heel sterk kan blijven hangen bij volwassenen. Mijn rammelaar wordt mijn telfoon. Mijn doekje wordt mijn auto. Mijn speen wordt mijn TV. Er is niets verkeerds met om mentaal de stempel mijn op je eigendommen plakken, jij bent immers degene die beslist over het gebruik ervan. Maar het gaat verkeerd wanneer je het gevoel-van-ik ontleend aan de objecten.
Mijn telefoon, mijn Ipad, en daarbij de gedachten hebt dat al die dingen meer toevoegen aan je zelf. Dat je gevoel-van-ik groeit door het hebben van meer eigendommen. Dit is niet alleen een illusie, het maakt je zelf ook heel kwetsbaar. Bij verlies van een van die eigendommen krijg je het gevoel dat er een stukje van jou verloren is gegaan. Alsof je een deel van je zelf kwijt bent geraakt. Dit gaat dan gepaard met emotionele pijn, frustratie en onrust.
Je eigendommen zijn niet wie jij bent, en je moet daar ook niet je gevoel-van-ik uit halen. Ook je naam is niet wie je bent. Het is een naam die je gekregen hebt.

Identificatie met geografie

“Wat maakt dan wie ik ben?” Nederlander, Amsterdammer? Dat is alleen maar de plaats waar ik geboren ben, en waar ik opgegroeid ben. Het mooie is om de woordjes ik en zelf met nadruk te lezen. Als de ik geboren is in Amsterdam, kan de ik nooit Amsterdammer zijn.

Identificatie met rollen

Wie ben ik dan? Als mij de vraag gesteld wordt ben ik gauw geneigd te antwoorden met: Tom de Jongh, Nederlander, man, gitarist. Maar gitarist is ook niet wat ik ben, dat is alleen een activiteit die ik graag doe, iets dat ik met plezier beoefen. Ben ik leraar of student? Nee dat ook niet. Dat is een tweede valkuil naar de zoektocht naar een identiteit, een gevoel-van-ik. De rollen die we spelen, de beroepen die we beoefenen.

Identificatie met je gedachten

Heb je zelf wel eens stil gestaan bij wie of wat jij echt bent? De ik. Een beroemde filosoof heeft eens de woorden: “I think, and therefore I am” uitgesproken. Dit was volgens hem de enige waarheid waaraan hij niet kon twijfelen. Maar zelfs dit blijkt niet waar. Je bent niet je gedachten.
Jezelf identificeren met je gedachten is de bron van het onbewust handelen van de mens. De bron van het ego. Door je te verdiepen in meditatie kun je ervoor zorgen dat je gedachten weer op nul komen te staan. Dat de continue stroom aan gedachten stil komt te staan en je voor even totale stilte en rust ervaart. Dit lijkt in eerste instantie bijna onmogelijk. Maar door te beginnen met het bewust worden van de stilte die tussen gedachten invallen, de stilte die tussen woorden in je hoofd inzit, kun je je zelf los maken van je gedachten. Zo kun je ervoor zorgen dat je niet langer jezelf identificeert met je denken. Ik heb eens horen zeggen dat je gedachten vergeleken kunnen worden met een wild paard. Als je gaat rijden op een wild paard dan leidt het paard je overal naar toe, van de een naar de andere plaats. Naar plaatsen waar jij misschien helemaal niet heen wilt. Dit is vooral merkbaar na een vervelende gebeurtenis, een ruzie of een vechtpartij, of na een scheiding of een ongeluk. Je gedachten blijven terug gaan naar dat moment en je ervaart een eindeloze herhaling van de gebeurtenis, van dingen die je anders had moeten doen. Je voert continu gesprekken met jezelf of dialogen met de andere personen die erbij betrokken waren. En terwijl je daaraan denkt zeg je ook: “ik wil er niet aan denken.” En men zoekt dan een afleiding. Sommige in hun sport. Fitness of dansen bijvoorbeeld. Andere in een film of in alcohol. Van alles kan gebruikt worden om het denken te onderdrukken. Om af te zinken onder je gedachten. Want, om boven je gedachten te komen heb je niets externs nodig. Geen sensatie, geen afleiding, geen drugs. Alleen bewustwording van de stroom van gedachten.
Terug naar je gevoel-van-ik. Je kunt je zelf loskoppelen van je gedachten. Wordt bewust van de ruimte tussen de gedachten, tussen de zinnen, tussen de woorden in. Wordt bewust van de stilte. Houd je op met bestaan wanneer je gedachten tot rust gekomen zijn? Nee. Je zelf, je ware ik, je zijn is dus ook niet je gedachten.

Identificeren met herinneringen

Deze hoort bij de identificatie met je gedachten. Een onderdeel daarvan is de identificatie met gebeurtenissen uit je leven. Dingen die je overkomen zijn, of dingen die je zijn aangedaan. Door jezelf hiermee te identificeren plaats je jezelf voortdurend in een slachtofferrol. De fysieke of mentale pijn die je ervaren hebt, blijft je bij als emotionele pijn. Hier kun je vanaf komen door je bewust te worden van het nu. Het enige moment dat er altijd is. Het is namelijk altijd nu. Wat geweest is, is er niet meer. De toekomst is een illusie en zelfs wanneer de toekomst er is, komt het als het nu. Je ware ik is niet je gedachten, het is niet je geconditioneerde brein. Dit werd vond ik heel duidelijk blijken uit een film die ik kort geleden gezien heb. In deze film raakt een man in het buitenland verongelukt met zijn auto. Hij verliest hierdoor zijn geheugen. Hij is alles kwijt, zijn naam, zijn jeugd, al zijn herinneringen over wie hij is. In zijn zoektocht naar wie hij was, komt hij erachter dat hij eigenlijk een huurmoordenaar is. Hij snapt daar niets van en zelfs wanneer hij zichzelf terug ziet op een video kan hij niet geloven dat hij echt een moordenaar is. Uiteindelijk red hij het leven van de man die hij in eerste instantie had moeten vermoorden. Zou je kunnen zeggen dat hij niet dezelfde man is als die hij was? Als hij jeugd fotos bekijkt, is hij dan niet dat jongetje, omdat hij op latere leeftijd zijn geheugen kwijt is geraakt? Nee. De ik in hem is nogsteeds hetzelfde. De gebeurtenissen die hij heeft meegemaakt hebben hem alleen anders doen denken, en anders doen handelen. Maar het gevoel-van-ik in hem, de ik in hem is dezelfde.

Identificatie met je lichaam

Een identiteit ontleden aan je lichaam kan op een harde of op een zachte manier. De harde manier is wanneer iemand zich identificeert met zijn uiterlijk. Het hebben van een wel gevormd lichaam, of een mooi gezicht. Mensen die dit doen zullen moeite krijgen met het ouder worden, en zich ertegen proberen te verzetten. De natuur van alle externe vormen is dat het tijdelijk is. De bomen en het rivieren, maar ook zelfs de bergen of de planeet zelf. En, net als die dingen, ook je lichaam. Het verouderd. Trots zijn op een gespierd lichaam, of uberhaupt aandacht besteden aan je uiterlijk is niet verkeerd. Je kan van je lichaam genieten zolang het mogelijk is. Maar wel met het besef dat ook je lichaam zich moet onderwerpen aan de tijd. Dat het niet blijvend is en dat je niet je gevoel-van-ik, je eigen waarde koppelt aan je good-looks.De zachte manier van identificatie met je lichaam is lastiger en het uitpluisen van deze koppeling, je zelf met je lichaam, zal leiden naar inzicht in je ware ik.
Kleding kun je uittrekken, een auto kun je verkopen, maar jij en je lichaam zijn aan elkaar verbonden. Je lichaam is jou uiting van de ene eeuwige aanwezigheid. De eeuwige aanwezigheid die vorm gegeven heeft aan alles dat er is, heeft ook vorm gegeven aan jou. De verwarring dat jij je lichaam bent is daarom snel gemaakt. Aan de hand van een aantal voorbeelden wil ik duidelijk maken dat ook je lichaam niet is wie jij bent. Niet je ware ik, je ware gevoel-van-ik. Je zijn.
Zo kan ik me bijvoorbeeld heel goed voorstellen in het lichaam van iemand anders. Ik kan me voorstellen dat ik morgen wakker word in het lichaam van een vrouw. Ik noem maar iemand: Britney Spears bijvoorbeeld. Als ik me voor kan stellen dat ik in het lichaam van Britney Spears zit, dan heb ik het niet over mijn lichaam. Ik ben niet verkleed als Britney, nee het gevoel-van-ik. Mijn gevoel van zijn, zit dan in een ander lichaam.
Stel je voor dat er iemand is, een jongen in dit geval en die gaat met zijn vrienden naar een zwembad. Er worden foto’s gemaakt. Een week later verliest hij in een akelig ongeluk zijn linker hand. Als hij terug kijkt naar de foto's van de vorige week, denk je dan dat hij zou zeggen: dat ben ik niet! Kijk maar! Ik heb maar een hand, en die jongen heeft er twee!? Nee, natuurlijk niet. Hetzelfde gevoel-van-ik was aanwezig.
Door het veranderen van je lichaam krijg je geen ander gevoel-van-ik. Ook door jezelf in te beelden in een ander lichaam krijg je geen ander gevoel-van-ik. Het gevoel-van-ik is niet gekoppeld aan je lichaam.

Je ware ik

Door te zoeken in jezelf kom je erachter dat de je ware ik het gevoel-van-ik is dat diep in jezelf zit. De aanwezigheid die alles dat gebeurt observeert, zelfs je eigen gedachten. De ik is het bewustzijn waarin de wereld zoals jij die ervaart plaatsvindt. Met je zintuigen vorm je een beeld van de wereld en hetgeen waarop dit beeld geprojecteerd wordt, dat is je bewustzijn. Je aanwezigheid. In het engels zijn er meerdere woorden mogelijk die wijzen naar dit gevoel-van-ik, gevoel-van-zijn. Awareness, Presence, Being, Consciousness.

En nu?

Door te beseffen wie je echt bent word je werkelijk bewust van het feit dat je nooit iets externs kunt toevoegen aan je ware ik. Je beseft ook dat je ware ik geen goed of kwaad kent. Het is. Net zoals het huidige moment, het nu. Het is. Het nu en je bewustzijn zijn onlosmakent aan elkaar verbonden. Je ware ik kent geen naam, geen geschiedenis, geen levenssituatie. En het gevoel-van-ik dat jij hebt is zonder deze bedekking, zonder de bedekking van identificatie met externe factoren en geheel los van het ego, precies hetzelfde als het gevoel-van-ik bij ieder ander mens. Het is het ene consciousness dat we met z’n alle delen.